Uluslararası gösterge olarak kabul edilen Brent petrolünün varil fiyatı geçen yıl 139 dolar seviyesini aşarken, ekonomik kriz beklentilerinin yol açtığı talep belirsizliğinin küresel petrol arzına ilişkin mevcut endişeleri gölgede bırakmasıyla yıl boyunca 100 doların altında kaldı. geçen sene.
Geçen yılın ilk günü 85,96 dolardan açılan Brent petrolün varili, yılı 77,04 dolardan kapattı. Brent petrol böylece yılı %10,6 düşüşle kapattı.
West Texas Intermediate (WTI) ham petrolü yılı %11,2 düşüşle varil başına 71,65 dolardan tamamladı. WTI petrolü yıla varil başına 80,57 dolardan başladı. Böylece her iki ham petrol türü de yılı son 3 yılın en düşük seviyelerinde tamamladı.
Talep kaygıları arz kesintilerinden ağır bastı
Piyasaların “daha zorlu” olduğu söylenen 2023 yılına arz kaygılarıyla başlasa da, başta ABD ve Çin olmak üzere küresel ekonomilere ilişkin olumsuz beklentiler, yıl boyunca fiyatlar üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturmaya devam etti.
Yılın ilk aylarında Rusya-Ukrayna savaşının neden olduğu üretim ve arz kesintileri piyasalarda arz yönlü belirsizliğe yol açarak fiyatların yükselişini destekledi. Batılı ülkelerden gelen yaptırımlara ve Rus petrolüne tavan fiyat uygulanmasına karşı önlem alan Rusya, önce bu ülkelere petrol satışını yasakladı, ardından petrol üretimini azalttı.
Bu dönemde Çin, yaklaşık 2 yıl süren Kovid-19 salgınına karşı tedbirleri kademeli olarak durdurdu. Piyasalarda bu gelişmeyle talebin toparlanacağı beklentileri tartışılırken, dünyanın en büyük petrol ithalatçısı ve ikinci büyük petrol tüketicisi olan Çin ekonomisi beklentilerin altında performans gösterdi. Hükümetin teşvik paketlerine rağmen emlak, finans ve imalat sektörlerindeki zayıflığın petrol ithalatını azaltabileceği korkusu, arz yönlü aksamaları önledi ve yıl boyunca fiyat artışlarını yavaşlattı.
Bankacılık krizi yılın en düşük seviyelerine yol açtı
Dünyanın önde gelen merkez bankalarının faiz artırmaya devam etmesiyle birlikte ABD ve Avrupa’da yaşanan banka iflasları ilk çeyreğin sonuna damgasını vurdu.
Krizin diğer küresel ekonomilere de sıçrayacağı ve petrol talebini zayıflatacağı yönündeki korkular petrol fiyatlarını olumsuz etkiledi. Arz yönlü aksamaları önleyen bu durum, yılın ikinci çeyreğinde petrol fiyatlarında yaşanan sert düşüşün temel nedenlerinden biri oldu.
Geçen yıl 20 Mart’ta Brent petrolünün varil fiyatı 70,06 dolara düşerken, WTI ham petrolünün varil fiyatı 4 Mayıs’ta 63,64 dolara geriledi. Bu fiyatlar yılın en düşük seviyeleri olarak kaydedildi.
Bu dönemde düşük petrol fiyatlarından memnun olmayan OPEC+ grubuna üye bazı ülkelerde sürpriz üretim kesintisi kararları geldi. Bu arz kesintileri fiyatlarda bir miktar toparlanma sağlarken, dünya genelinde açıklanan ekonomik verilerin yol açtığı resesyon korkusu fiyatların yükselmesini engelledi. Bu dönemde Brent petrolün varil fiyatı 80 dolar aralığını geçemedi.
Arz ve talepteki değişimler yılın en yüksek seviyelerine neden oldu
Başta Suudi Arabistan ve Rusya olmak üzere OPEC+ grubu ülkelerdeki üretim kesintilerinin etkilerinin hissedilmeye başlandığı üçüncü çeyrekte fiyat artışlarında hızlanma yaşandı. Küresel petrol arzında daralma öngörülerinin dile getirilmeye başlandığı bu dönemde petrol fiyatları da giderek arttı.
Takip eden günlerde ABD ve Çin’den gelen olumlu ekonomik veriler de talep görünümünü güçlendirerek fiyat artışını destekledi. Brent petrolünün varil fiyatı geçen yıl 28 Eylül’de varil başına 97,69 dolara yükselirken, aynı gün WTI 95,03 dolarla yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
Bu dönemde dünyanın en büyük petrol üreticisi olan Amerika Birleşik Devletleri’nin de ham petrol üretiminde keskin bir artış yaşandı. Ülkedeki üretim 2019 yılında günlük 13 milyon varil gibi rekor bir seviyeyi aştı.
Yılın son çeyreğinde İsrail ile Filistin arasındaki çatışmalara bağlı olarak artan gerilim, küresel petrol arzına ilişkin endişeleri artırdı. Çatışmanın bölgeye yayılabileceği korkusu ve Kızıldeniz’deki uluslararası lojistik aksamalar nedeniyle 2023 yılının son çeyreği petrol fiyatlarında dalgalı bir dönem olarak kaydedildi.
OPEC+ grubu Brezilya’yı kazandı, Angola’yı kaybetti
2023, OPEC+ grubu için zor bir yıldı. Grup, yıl boyunca üye ülkelerde kota sorunlarıyla karşı karşıya kalırken, aynı zamanda üretimi azaltma kararlarıyla petrol fiyatlarını kontrol altında tutmaya çalıştı.
Petrol fiyatları, piyasaların dünya çapındaki ekonomik verilere odaklanmasıyla yıl boyunca ortalama 80 dolardan işlem gördü. Bu durum grubun üretim kesintilerini daha da derinleştirmesine yol açtı. Bu yükü en çok taşıyan ülke ise Suudi Arabistan oldu.
Ancak arz kesintileri grup açısından istenilen etkiyi yaratmadı. Yatırımcılar kesintileri yetersiz buldu ancak fiyatları grubun hedef seviyelerine çıkarmaya yetmedi. Piyasalarda hakim görüş, grubun üretim kesintilerinin Uluslararası Enerji Ajansı’nın 2024 yılının ilk çeyreğinde yaklaşık 1,3 milyon varil arz fazlası beklentisini karşılayamayacağı yönündeydi.
OPEC+ cephesinde yılın son çeyreğinin asıl sürprizi Brezilya’nın gruba katılma kararı oldu. Bu gelişme, grubun dünyanın sekizinci büyük petrol üreticisi olan Brezilya’yı satın alarak pazar payını güçlendireceği yorumlarına yol açtı.
Ancak OPEC+ grubuna yönelik olumlu atmosfer uzun sürmedi. Yıl boyunca grup içinde anlaşmazlıklara neden olan bazı üye ülkeler arasında üretim kotalarından duyulan memnuniyetsizlik, Afrika’nın ikinci büyük petrol üreticisi Angola’nın gruptan ayrılma kararı almasına yol açtı. Bu durum, grubun üretim planlarından memnun olmayan diğer üyelerin de benzer bir yol izleyebileceği ve bu durumda grubun pazarlar üzerindeki kontrolünün zayıflayacağı yönündeki endişeleri güçlendirdi.