UNRWA, Filistinli milyonlarca mülteci için neden önemli?

Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e düzenlediği saldırıda kendi personelinin rol oynadığı iddialarıyla sarsılan Birleşmiş Milletler Filistin Mülteci Ajansı (UNRWA), 1949’dan bu yana Filistinli mültecilere en önemli desteği sağlayan kurumlardan biri.

Neredeyse tamamen gönüllü devlet katkılarıyla finanse edilen UNRWA, uzun süredir İsrail’in sert eleştirilerine hedef oluyor.

İsrail, yakın zamanda yaptığı bir açıklamada, Gazze’deki savaşın sona ermesinin ardından UNRWA’nın bölgede herhangi bir rol üstlenmesini veya faaliyet göstermesini istemediğini söyledi.

UNRWA yönetimi, İsrail’in öne sürdüğü iddialarla ilgili kapsamlı bir soruşturma başlattığını belirterek, olaya karışan bazı çalışanların işten çıkarıldığını duyurdu.

Sağlık ve eğitim hizmetleri

UNRWA, İsrail Devleti’nin 1948’deki resmi ilanının ardından 1949’da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından Ürdün, Suriye, Lübnan, Batı Şeria ve Gazze’deki Filistinli mültecilere yardım etmek amacıyla kuruldu.

BM ajansının en büyük önceliği, yıllardır adil ve kalıcı bir çözüm bekleyen Ürdün, Lübnan, Suriye, Gazze Şeridi ve Doğu Kudüs dahil Batı Şeria’da yaşayan Filistinli mültecilere insani yardım ve koruma sağlamaktır.

UNRWA’nın web sitesine göre Filistinli mülteciler, “1 Haziran 1946 ile 15 Mayıs 1948 arasındaki dönemde normal ikamet yeri Filistin olan ve 1948 çatışmasının ardından hem evlerini hem de geçim kaynaklarını kaybeden kişiler” olarak tanımlanıyor. “

Bu kişilerin torunları da mülteci statüsüne hak kazanıyor. UNRWA, uluslararası statüleri nedeniyle bu kişilerin tek yasal garantörüdür.

Kuruluşunda yaklaşık 750.000 Filistinli mülteciye hizmet veren UNRWA’da şu anda yaklaşık 5,9 milyon Filistinli kayıtlı. UNRWA bu insanlara silahlı çatışma zamanları da dahil olmak üzere sağlık ve sosyal hizmetler, mikrofinans ve acil yardım sağlıyor.

BM ajansı, 19’u 1967’den bu yana İsrail tarafından işgal edilen Batı Şeria’da olmak üzere toplam 60 civarında kampın yönetiminden sorumlu. 540.000’den fazla çocuk UNRWA okullarında eğitim görüyor.

UNRWA’nın Gazze’deki faaliyetleri

2007’den bu yana Hamas tarafından kontrol edilen Gazze Şeridi’ndeki insani durum, İsrail ile Hamas arasındaki savaşın 7 Ekim’de başlamasından önce kritik bir seviyedeydi.

Birleşmiş Milletler’in ağustos ayı verilerine göre Gazzelilerin yüzde 63’ü son savaş öncesinde ciddi gıda sıkıntısı çekerken, yüzde 80’den fazlası uluslararası yardıma bağımlı olarak yoksulluk sınırının altında yaşıyor.

BM’ye göre bölgede İsrail, Mısır ve Akdeniz arasında sıkışmış sekiz kamp ve yaklaşık 1,7 milyon mülteci bulunuyor. Bu, 2,4 milyonluk nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturuyor.

UNRWA’nın internet sitesine göre, bu kurumun istihdam ettiği 30 bin kişiden 13 bini Gazze Şeridi’nde, 365 kilometrekarelik bir alanda yaklaşık 300 tesiste çalışıyor.

2018 Krizi

UNRWA’ya en büyük katkıyı sağlayan eski ABD Başkanı Donald Trump, 2018’de ülkesinin yıllık katkısını 300 milyon dolar azalttı.

2018’de tekrar İsrail başbakanı olarak görev yapan Binyamin Netanyahu, bu kararından dolayı Trump’a övgüde bulundu ve UNRWA’yı “Filistinli mülteciler sorununu ilerleten bir örgüt” olarak nitelendirdi.

Netanyahu, mültecilerin torunlarının mülteci olarak kaydedilmesini “saçma bir durum” olarak nitelendirerek eleştirdi.

2019’da Trump’ın Orta Doğu danışmanı, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin UNRWA’yı dağıtmasını tavsiye etti.

2019’da bir Birleşmiş Milletler raporu UNRWA’yı kötü yönetim ve yetkiyi kötüye kullanmakla suçladı.

Kasım 2019’da UNRWA başkanı, BM soruşturması nedeniyle istifa etmek zorunda kaldı.

Washington, Başkan Joe Biden’ın seçilmesinin ardından 2021’de UNRWA’ya mali desteği yeniden başlattı.

Hamas’ın 7 Ekim’deki saldırısı

UNRWA Genel Müdürü Philippe Lazzarini Cuma günü yaptığı açıklamada, İsrailli yetkililerin 7 Ekim saldırılarına çok sayıda UNRWA çalışanının karıştığı iddiasıyla ilgili kuruma bilgi gönderdiğini söyledi.

Lazzarini, sanık personelin işten çıkarıldığını ve kapsamlı bir soruşturma başlatıldığını duyurdu.

İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz Cumartesi günü yaptığı açıklamada, UNRWA’nın İsrail ile Hamas arasındaki savaşın ardından Gazze’de hiçbir rol oynamaması gerektiğini ve bu kurumun “yerini gerçek barış ve kalkınmaya adamış kurumların alması gerektiğini” söyledi.

ABD Dışişleri Bakanlığı, 12 UNRWA çalışanının Hamas saldırısına “dahil olmuş olabileceğini” duyurdu ve kuruma yapılacak ilave mali yardımı askıya aldı.

ABD’yi kuruma destek veren 11 ülke takip etti.

2022’de Amerika Birleşik Devletleri UNRWA’ya yaklaşık 344 milyon dolar sağladı.

Almanya 202 milyon doları aşan bağışla ikinci sırada yer alırken, onu Avrupa Birliği, İsveç, Norveç, Japonya, Fransa, Suudi Arabistan, İsviçre ve Türkiye takip etti.